Henry Ford, 1904 yılında Ford Motor Company’yi kurdu ve Ekim 1908’de otomotiv endüstrisinde sonsuza kadar devrim yaratan Model T‘yi piyasaya sürdü. Ford’un Model T ile yakaladığı başarı hikayeleri Amerikan kültüründe popüler hale gelirken, aslında en yenilikçi tasarımlardan biri ise karanlıkta kaldı.
Ford, seri üretim otomobillerin çevre üzerinde uzun vadede yaratabileceği olumsuz etkileri ve gelecek hammadde kıtlığını çok önceden fark etti. Bir çiftçi olarak Ford, Kenevir’in sunduğu benzersiz potansiyeli anlamıştı ve bitki tabanlı araçlara geçişin bu iki sorunu da önleyebileceğine inanıyordu. Bu kriterlere ek olarak, tarımı çok önemseyen Henry Ford, Büyük Buhran‘da çok zarar gören çiftçilere kendi ürünlerinden araba üreterek tarım endüstrisine de yardımcı olmayı planlıyordu.
1941’de, ilk Ford V8’i piyasaya sürdükten kısa bir süre sonra, Henry Ford neredeyse tamamen bitki plastiğinden yapılmış ve hatta kenevir yağı yakıtıyla çalışacak şekilde tasarlanmış bir otomobil yaptı. Aslında çevreyi radikal bir şekilde değiştirme potansiyeline sahip bu otomobilin arkasında 29 genç bilim insanı ve 12 yıllık zorlu bir çalışma vardı.
13 Ağustos 1941’de, Dearborn-Michigan’da bulunan Ford Motor Company’nin genel merkezinin dışında, bu son teknoloji ürünü otomobili görmek için 10.000’den fazla kişi bir araya geldi.
Otomobil panelleri, buğday samanı, keten, ladin hamuru, kenevir ve sisal bitkilerinden elde edilen selüloz ve bağlayıcı olarak reçine karışımından oluşuyordu ve bu karışım 1500 pound psi hidrolik basınç altında kalıba alınıyordu. Tüm gövdedeki tek çelik, araçların boru şeklinde çelikten yapılmış şasisiydi. Bu şasiye bağlı 14 adet plastik panel bulunuyordu. Elde edilen gövde çelikten 10 kat daha güçlüydü. Araba kenevirden ve diğer tarımsal atıklardan yapılan etanolle çalışıyordu. Sonuç olarak prototip, geleneksel çelik otomobillere göre 1000 pound daha hafif, daha güvenli ve daha ucuzdu.
Peki Ford’un kenevir otomobili neden seri üretime geçmedi?
Zamanına göre çok ileri bir teknoloji ile üretilen bu otomobilin seri üretime geçmemesi hakkında bazı teoriler var. Bu teorilerin ilki, II. Dünya savaşı öncesinde Eylül 1940’dan itibaren Amerika Birleşik Devletleri’nin müttefiklere metal hammadde tedariği amacıyla ülke genelinde plastik ürünlere yönelmesi. Ford gibi diğer otomobil üreticileri de metallere olan bağımlılıklarını azaltmak istiyorlardı. Otomobillerde plastik kullanımı, ulusal metal kıtlığına çare olabilecek önlemlerden biriydi. Fakat ABD’nin II. Dünya savaşına katılımı sonucu, ülkedeki otomobil üreticilerinin savaş için araç üretmeye başlaması ile binek otomobil üretimi neredeyse durma noktasına geldi. Tek seferlik bir prototip olan Ford’un arabası da, sözde yaratıcı Eugene Turenne Gregorie tarafından imha edildi ve proje savaştan sonra tamamen rafa kaldırıldı.
Tam olarak doğrulanamamış diğer bir teori ise, otomobili oluşturan plakaların üretiminde kullanılan formaldehit içerikli reçinenin çok kötü koktuğu ve bu kokunun hiç geçmeyecek gibi görünmesi sebebiyle seri üretimin iptal edilmesi. Cümlenin başında belirttiğimiz gibi bu argüman tam olarak doğrulanamasa da seri üretime geçilememenin sebeplerinden biri olarak tarihte yerini aldı.
Üçüncü ve kuvvetle muhtemel en sağlam teori ise Amerika Birleşik Devletleri’nde kenevirin yasaklanması ile ilgili. ABD’de kenevir yetiştirmek, en popüler kanabinoidlerden olan THC’nin psikoaktif etkileri nedeniyle 1937 yılında yasaklandı. Tabi ki bu yasakların arkasında gerçekte petrol, plastik ve kağıt endüstrilerinin kabadayı yöneticileri ve kanun tanımaz temsilcilerinin çok büyük rolleri vardı.
Kendisi de bir kenevir tarlası sahibi olan Henry Ford, bu yasaklardan sonra birkaç yıl daha illegal olarak kenevir üretmeye devam etti ama sonunda bu işin güncel kanunlarla sürdürülebilir olmasının mümkün olmadığına karar vererek otomobil projesini iptal etti.
1925 yılında New York Times’a verdiği bir demeçte Henry Ford şunları söylemişti;
“Geleceğin yakıtı, yol kenarındaki o sumak gibi meyvelerden, elmalardan, yabani otlardan, talaşlardan elde edilecektir. Fermente edilebilen sebzelerin her zerresinde yakıt vardır. Bir dönümlük bir patates tarlasından elde edilen üründe, yüz yıl boyunca tarlaları işlemek için gerekli makineyi çalıştırmaya yetecek kadar alkol vardır.”
Kenevirin yasaklanma süreci ile ilgili detaylı makalemizi okumak için lütfen tıklayın!
