12 Kasım’da Netflix’de yayınlanan, Berkun Oya‘nın yazıp yönettiği Bir Başkadır dizisi türk toplumunun birçok ön yargısına değinirken kenevir konusundaki ön yargıları da es geçmemiş. Dizide, selebral palsi hastası kardeşinin nöbetlerini azaltmak için kenevirden yaptığı bir ilacı deneyen Gülbin, ablasından çok sert tepkisi ile karşılaşıyor. Aslında bu sahne tüm toplumun hatta dünyanın genelinin kenevire karşı bakışını anlatan güzel bir özet olmuş.
Sadece Türkiye değil tüm dünya bu konuda ikiye bölünmüş durumda. Bir kesim keneviri araştırıp gerçeği görürken diğer kesim geçmişten gelen kara propogandanın etkisiyle keneviri bir zehir olarak görüyor. Bu iki kesim arasındaki en önemli fark biri ön yargılarını kırıp bu konuda bilgi sahibi, diğeri ise ön yargılarından emin ve bilgi sahibi olmadan fikir sahibi. İki tarafın kavgasının detaylarına girmeden önce kenevir için yapılan kara propogandanın detaylarından bahsetmek istiyorum.
Kenevir neden yasaklandı?
Aslında kenevir son yüzyılın tartışması diyebiliriz. Tarihine bakarsak insanoğlu keneviri daha çok tedavi için kullanmış. 1900’lerin başında Amerika’da çiftçilerin ekmesi zorunluyken ne oluyor da yasaklanıyor?
6.000 yıllık bir geçmişe sahip bu bitkinin tarihini aşağıdaki makalemizden okuyabilirsiniz.
Tıbbi kenevirin 6000 yıllık tarihi
Kenevirin yasaklanmasından ziyade sektöre en çok zarar veren şey endüstriyel kenevir ile hint kenevirinin aynı kefeye konması oldu. Çünkü yasaklanmasının ardında bu detay var. Maalesef bu detay bugün bile çok az kişi tarafından biliniyor. Neden yasaklandığını anlamak için bu iki tür arasındaki farklı anlamak gerekiyor.
Endüstriyel kenevir – Hemp (Cannabis Sativa Legaris)
Endüstriyel kenevir, boyu 5 metreye kadar ulaşan, sapından, lifinden ve tohumundan bir çok ürün üretebileceğiniz bir türdür. Ülkemizde halk arasında Kendir olarak da bilinir. Endüstriyel kenevir çok az miktarda THC içerdiği için psikoaktif bir etkisi yoktur.
Hint keneviri – Marijuana (Cannabis Indica)
Hint keneviri, daha çok eğlence amaçlı kullanılan THC oranı yüksek boyu 2 metreyi aşmayan bir kenevir türüdür. Ayrıca bugün eğlence amaçlı kullanılan ve psikoaktif etkileri olan kenevirler saf indica değildir. Sativa ve Indica karışımı hibrit türlerdir. Boyları kısa olduğu için endüstriyel olarak değerlendirilmezler. Ülkemizde tarımı ve kullanımı yasaktır.
Özetlersek; bu iki tür birbirine benzese de çok önemli bir farkı var. Birisi yüksek THC içeriği sayesinde eğlence amaçlı kullanılırken diğeri THC içermediği için hiçbir psikoaktif etkiye sahip değildir.
Kara propoganda
Kara propogandanın temelinde ise bu detay yatıyor. Endüstriyel keneviri yasaklamak isteyenler önce her iki türü de aynı gibi gösterip daha sonra uyuşturucu kategorisine aldılar.
Amerika’da 1900’lerin başında kenevir sektörünün hızla büyümesi bazı insanları rahatsız etmeye başlamıştı. Kenevir sapını işleyen makinaların icadı ile hızlanan süreç ve insanların kenevirden yapılan kağıt, kumaş vs. gibi ürünleri tercih ediyor olması, sentetik elyaf ve odun kağıdı üreticilerini kenevire düşman etmeye başladı.
Bu durum, dönemin en büyük medya patronlarından birisi olan W.R Hearst ve sentetik elyafa yüklüce yatırım yapmış olan DuPont‘u oldukça rahatsız etmeye başladı. Çıkarlarının tehlikede olduğunu düşünen bu ikili dev medya gücünü de kullanarak keneviri kriminalize etmeye başladı.
Önce kenevir hakkında müthiş bir kara propoganda başlatan ikili daha sonra tüm kenevir türlerini aynı göstererek 1937’de keneviri kısmen yasaklattılar. Bu kara propogandada, zencilerin beyaz kadınlara tecavüz etmek için kenevir kullandığından tutun da, trafik kazalarının kenevire bağlanmasına kadar bir sürü yalan haber yer alıyordu. Baskıya dayanamayan dönemin amerikan hükümeti 1970’de kenevir tamamen uyuşturucu kategorisine alınarak yasaklandı.
Daha sonraki yıllarda bunu bir oy kaynağı olarak gören Amerikalı siyasetçiler kendi ülkelerindeki yasaklarla yetinmeyip tüm dünyaya baskı yapmaya başladı ve kenevir tüm dünyada yasaklanmış oldu.
Uyuşturucu mu ilaç mı?
Bu sorunun cevabı nerede yaşadığınıza göre değişir. Eğer Kanada’da yaşıyorsanız sokağınızın köşesindeki bir marketten kenevir alıp en yakındaki parkta içebilirsiniz ve size kimse karışmaz. Kanada keneviri tamamen ilaç olarak tanımlayan ilk ülkelerden biri. Sokakta sigara içmek yasakken kenevir tüketmek serbest.
Daha önce bahsettiğimiz gibi hint keneviri dediğimiz türün THC oranı yüksek olduğu için psikoaktif etkisi var ancak bugün yapılan araştırmalar gösteriyor ki kenevirin bağımlılık yapma oranı çok düşük. Bu araştırmalardan sonra birçok ülke keneviri uyuşturucu kategorisinden çıkardı.
Ön yargılar
Yukarıda da bahsettiğim gibi aslında tüm bu kenevir algısı ve yasaklar birkaç açgözlü şirketin kara propogandasına dayanıyor. Tarihi, insanlık tarihi kadar eski olan bu bitki 100 yıllık bir aranın ardından tekrar gündemde.
Dizi örneğine dönersek, kenevir yüzünden kavga eden iki kardeş aslında çok gerçekçi bir bakış açısını yansıtıyor. Buradaki en temel sorun kenevir karşıtlarının ellerinde hiçbir geçerli bilimsel kanıt ve argüman olmadan sadece karşı çıkmaları. Üstelik çoğu insan neden karşı çıktığını bile bilmiyor. 1900’lerdeki kara propogandanın yanlış bilgileri nesilden nesile aktarılarak devam ediyor.
Araştırdığınızda göreceksiniz ki kenevirin yasaklanmasının sebebi tamamen çıkar çakışması. Şunu da unutmamak gerekir, 1900’lerde keneviri yasaklayan Amerika bugün kenevirin serbest olması konusunda başı çeken ülkelerden birisi.
Bir şeye karşı olurken kulaktan dolma bilgilerle değil araştırarak karşı durmak gerekir. Bugünün dünyasında, savunduğunuz fikrin bir yalan habere dayanma ihtimali çok yüksek.
